Đừng chạy theo khoá học AI vì hiệu ứng đám đông

Cơn lốc Trí tuệ Nhân tạo đang càn quét qua mọi ngóc ngách của xã hội, mang theo những lời hứa hẹn về một cuộc cách mạng và cả những nỗi lo mơ hồ về sự tụt hậu. Trên khắp các nền tảng, những khóa học AI mọc lên như nấm sau mưa, vẽ ra một viễn cảnh nơi bất kỳ ai, từ nhân viên văn phòng đến người làm nội dung, đều có thể trở thành chuyên gia và nắm bắt tương lai chỉ sau vài tháng học. Một niềm tin mới của thời đại dường như đã được định hình: học AI là tấm vé bắt buộc cho chuyến tàu đến tương lai.

Nhưng giữa tiếng hò reo đầy phấn khích ấy, đã bao giờ chúng ta dừng lại và tự hỏi: Liệu việc lao vào một lĩnh vực phức tạp như vậy, đặc biệt với những người có nền tảng công nghệ còn mỏng, có phải là một chiến lược khôn ngoan? Hay chúng ta chỉ đang tham gia vào một cơn sốt vàng thời hiện đại, nơi lợi ích lớn nhất không thuộc về những người đi tìm vàng, mà nằm trong tay những kẻ bán cuốc xẻng và bản đồ kho báu được vẽ một cách vội vã?

Sức hấp dẫn của những khóa học này không chỉ đến từ bản thân công nghệ, mà còn được khuếch đại bởi một cỗ máy marketing vận hành trên hai động cơ tâm lý mạnh mẽ: sự tham lam và nỗi sợ hãi. Nó bán một giấc mơ về mức lương ngàn đô, về một lối tắt để gia nhập giới tinh hoa công nghệ, đồng thời gieo rắc một nỗi bất an rằng nếu không hành động ngay, bạn sẽ bị bỏ lại phía sau, bị thay thế bởi máy móc. Trong mê hồn trận của những lời hứa hẹn và sự lo lắng đó, quyết định ghi danh một khóa học trở thành một phản ứng cảm tính hơn là một lựa chọn có tính toán.

Vấn đề cốt lõi của cách tiếp cận ồ ạt này nằm ở một sai lầm nền tảng: nó cổ vũ người ta xây một ngôi nhà từ nóc. AI, với tất cả sự kỳ diệu của nó, không phải là một kỹ năng độc lập có thể học riêng lẻ. Nó là mái nhà lộng lẫy được đặt trên một công trình kiến thức nhiều tầng. Việc tham gia một khóa học AI chuyên sâu mà không có sự chuẩn bị chẳng khác nào cố gắng lắp đặt hệ thống điện thông minh cho một ngôi nhà còn chưa xây xong móng. Nền móng đó chính là tư duy logic, là sự am hiểu về dữ liệu, là khả năng sử dụng thành thạo các công cụ số cơ bản. Thiếu đi những cấu trúc thiết yếu này, kiến thức về AI mà người học thu được sẽ chỉ là một tập hợp rời rạc của những dòng lệnh sao chép, một ảo ảnh của sự hiểu biết chứ không phải năng lực thực thụ.

Vậy đâu là con đường khôn ngoan hơn? Nó không bắt đầu trong một lớp học, mà bắt đầu từ chính sự tò mò của bạn. Trước khi vội vã đóng tiền cho bất kỳ ai, hãy tự mình trở thành một nhà thám hiểm trong thế giới AI. Hãy mở ChatGPT và trò chuyện với nó như một người trợ lý, yêu cầu nó soạn một email, tóm tắt một bài báo hay lên một kế hoạch. Hãy dùng thử những công cụ tạo hình ảnh để xem trí tưởng tượng của bạn được hiện thực hóa ra sao. Quá trình tự khám phá này không tốn một đồng nào, nhưng lại là bước đi vô giá để bạn trả lời câu hỏi quan trọng nhất: "Công nghệ này có thực sự tạo ra giá trị cho công việc và cuộc sống của chính mình hay không?". Hãy thử kết hợp chúng với chuyên môn sẵn có của bạn, sáng tạo ra những cách ứng dụng mà chưa ai chỉ dạy.

Quá trình tự trải nghiệm đó chính là tầng móng vững chắc nhất, được xây nên từ chính nhu cầu và thực tế của bạn, chứ không phải từ một giáo trình đóng hộp. Nó giúp bạn phân biệt được đâu là tiềm năng thực sự, đâu là những lời thổi phồng. Và chỉ khi đó, nếu vẫn cảm thấy cần đi sâu hơn, bạn sẽ biết mình thực sự cần học gì, và có đủ sáng suốt để lựa chọn một người thầy, một khoá học thực chất, thay vì trở thành khách hàng của những lời quảng cáo hào nhoáng.

Cuối cùng, sự lãng phí lớn nhất của việc học theo phong trào không nằm ở học phí, mà là ở thời gian đã mất, ở sự tự tin bị bào mòn khi đối mặt với những kiến thức quá tầm, và ở việc tự đẩy mình vào một con đường cụt. Thay vì vội vã đuổi theo ngọn sóng, hãy tập trung xây dựng con thuyền của riêng mình từ những tấm ván kiến thức nền tảng vững chắc nhất. Bởi chỉ khi đó, bạn mới có đủ năng lực để tự tin lướt trên mọi con sóng của tương lai, dù đó là AI hay bất kỳ cuộc cách mạng công nghệ nào khác. Lựa chọn trở thành một người tiêu dùng giáo dục bị động hay một kiến trúc sư chủ động cho lộ trình tri thức của mình, hoàn toàn nằm ở bạn.